BEŞİKTEN MEZARA KAUÇUK

Kauçuk mamullerini işte, evde, oyunda, sporda ve seyahat ederken; otomobillerde, trenlerde ve uçaklarda güvenlik ve konfor için kullanırız. Endüstride kauçuk bant, kayış, hortum, araç lastiği, conta ve binlerce farklı malzemenin imalatında kullanılır. Günümüzün modern dünyasında kauçuğun olmazsa olmaz bir yeri vardır.

Kauçuğu iki yoldan elde ederiz: tabiattan ve suni olarak. Tabi kauçuk, çoğunluğu Asya’da olmak üzere Amerika ve Afrika kıtalarındaki dikilmiş ağaçlardan elde edilir. Suni kauçuk ise petrol ve diğer minerallerden sentezlenir.

TARİHÇE

Colomb öncesi güney ve orta Amerika halkı kauçuğu top, kap, ayakkabı ve su geçirmeyen kumaş olarak kullanırlardı. Mayalar ayaklarını bir lateks karışımına batırarak yaparlardı ayakkabılarını. Kauçuk aynı zamanda taş ve metal aletlere tahta sap monte etmede kullanılırdı. Mezoamerikanlar vulkanizasyonu bilmediklerinden benzer sonuçları elde edebilmek için bazı organik metotlar geliştirmişlerdi. Ham lateksi bazı bitki özleriyle karıştırıyorlardı (çoğunlukla Ipomoea alba). Brezilyalı yerliler kauçuktan su geçirmez kıyafet yapabileceklerini öğrenmişlerdi.

İspanyol ve Portekizli yazarların 16. yüzyılda bahsettiği kauçuk Avrupalıların pek ilgisini çekmiyordu, ta ki; Charles de la Condamine ve François Fresneau Fransız Bilim Akademisine bazı raporlar verene kadar. Kauçuk solvent ve su geçirmez kumaşlarla ilgili ilk araştırmalar 1800’lerden önce yapılıyordu fakat kauçuk sadece elastik bantlar kurşun kalem silgisi olarak kullanılıyordu ve bunlar Brezilyadan ithal edilen parçalardan kesiliyordu. Kauçuğun İngilizcedeki karşılığı olan “rubber” Joseph Priestley 1770’de kauçuğun kurşun kalemi sildiğini keşfetmesiyle terimleşmiştir.

Dünyada ilk kauçuk fabrikası1803’te Paris yakınlarında kurulmuştur. 1820’de İngiltere’de Thomas Hancock mastikatörlerin primitiflerini gelişitirdi. 1835’te Amerikalı Evdin Chaffe ilk hamur makinası ve kalenderin patentlerini aldı.

1823’de Charles Macintosh su geçirmez kumaşların imalatına yönelik pratik bir proses geliştirdi. 1839’da Charles Goodyear vulkanizasyonu buldu ve kauçuk endüstrisi devrimi başladı.

19. Asrın 2. yarısında havalı lastiklerin bulunması ve elektrik endüstrisindeki izolasyon talebi, kauçuk ihtiyacını arttırdı. Brezilyadaki tüm yasal önlemlere rağmen ağacın tohumları 1876’da İngiltere’ye kaçırıldı. Bu tohumlar Seylan (Sri Lanka), Malezya, Java ve Sumatra gibi tropik bölgelere gönderildi ve burada büyük ölçekli Doğu Asya kauçuk endüstrisi başladı. Bunun neticesinde de Güney Amerika kauçuğunun önemi azalmış oldu.

GÜNÜMÜZDE KAUÇUK KAYNAKLARI

2005 yılında yaklaşık 21 milyon ton kauçuk imal edilmiştir ve bunun %42’si doğal kauçuktur. Günümüzde doğal kauçuğun ana kaynağı Asya’dır, 2005 üretiminin yaklaşık %94’ü Asya’da yapılmıştır. Üretimin büyük çoğunluğunu yapan üç ülke; Endonezya, Malezya ve Tayland’dır. 2005 yılında bu üç ülke toplamda dünya üretiminin %72’sini gerçekleştirmişlerdir

KULLANIM ALANLARI

Kauçuğun çok geniş bir kullanım alanı vardır. Ev yaşantısından, endüstrinin çeşitli alanlarına kadar çeşitlilik gösterir, yarı mamulden nihai ürüne kadar. Araç lastiği sektörü en çok kauçuk tüketen sektördür. 2005 yılı kauçuk tüketiminin %56’i lastik sektörü tarafından gerçekleştirilmiştir.

Kauçuğun yoğun biçimde kullanıldığı diğer ürünlerden bazıları şöyledir: konveyör bant, kayışlar, hortum, conta, ayakkabı tabanı ve körük. Tıbbi ve endüstriyel eldivenler de kauçuk ürünleridir. Ayrıca kauçuktan çeşitli yapıştırıcı türleri de üretilmektedir.